Belangrijkste wijzigingen toepassingsprofielen voor gebruikers op een rij

Er zijn nieuwe TPOD's gepubliceerd omgevingsplan, omgevingsverordening, omgevingsvisie, projectbesluit, voorbereidingsbesluit en waterschapsverordening.

De nieuwe versies van de toepassingsprofielen zelf zijn via deze links te vinden:

Waarschijnlijk gaan we dit jaar nog wat vaker nieuwe versies van IMOW en de TPOD’s uitbrengen. Wil je automatisch een seintje ontvangen als er nieuwe versies van de standaarden zijn? Meld je dan aan voor de attenderingsservice.

Belangrijkste wijzigingen voor gebruikers

De belangrijkste wijzigingen in de toepassingsprofielen voor jou als gebruiker van de toepassingsprofielen, hebben we hieronder op een rij gezet.

Bijlagen en op het besluit betrekking hebbende stukken

Er was onduidelijkheid over het onderscheid tussen besluit/regeling, bijlagen en op het besluit betrekking hebbende stukken. Dat onderscheid is in de TPOD’s verduidelijkt. Bijlagen zijn integraal onderdeel van de tekst van het besluit of de regeling maar kunnen daar vanwege de leesbaarheid niet goed in worden opgenomen. Voorbeelden daarvan zijn grote tabellen en lange lijsten. Op het besluit betrekking hebbende stukken zijn stukken die het bestuursorgaan gebruikt bij de onderbouwing van het besluit; ze worden niet bekendgemaakt maar moeten elektronisch en fysiek ter inzage gelegd worden. Typische voorbeelden daarvan zijn onderzoeksrapportages.

Het heeft de voorkeur dat bijlagen in XML-formaat worden opgesteld. Ze zijn dan ook technisch integraal onderdeel van de tekst en kunnen makkelijk worden gepubliceerd op overheid.nl en in het DSO. Sommige stukken zijn niet in XML-formaat beschikbaar en voor die gevallen is ook PDF-formaat toegestaan. Aanvankelijk was het de bedoeling dat de elektronische terinzagelegging van op het besluit betrekking hebbende stukken via PLOOI, de geplande voorziening voor de Wet open overheid, zou verlopen. PLOOI is daarvoor voorlopig niet beschikbaar en er is ook nog geen andere centrale voorziening voor de terinzagelegging van deze stukken. In de TPOD’s is nu beschreven hoe dit moet: zolang er geen centrale voorziening is kan het bevoegd gezag de op het besluit betrekking hebbende stukken ontsluiten op een zelf te bepalen elektronische wijze, bijvoorbeeld via de eigen website, of deze stukken als bijlagen bij het Besluit voegen en ze op die manier aan de LVBB aanleveren.

Werkafspraak idealisatie

Idealisatie is een kenmerk van de juridische regel. Het geeft aan hoe het bevoegd gezag de begrenzing van de locatie van de juridische regel bedoeld heeft: exact of indicatief. Juridische regel is onderdeel van een regeltekst (artikel of lid). Bij een regeltekst kunnen 1 of meer juridische regels horen. Juridische regel is een abstract begrip: je kunt niet niet in de tekst aanwijzen welk deel bij de ene juridische regel hoort en welk deel bij de andere. Je kunt daardoor ook niet aanwijzen welke locatie hoort bij welk deel van de tekst.

Het Informatiemodel Omgevingswet staat toe dat bij een regeltekst zowel juridische regels met een exacte als juridische regels met een indicatieve idealisatie horen. Viewers kunnen dan niet laten zien welke locatiebegrenzing exact of juist indicatief bedoeld is en voor welk deel van de tekst van het artikel of lid dat geldt. Daarom is nu een werkafspraak aan de TPOD’s toegevoegd: Idealisatie moet voor alle juridische regels in een regeltekst dezelfde waarde hebben. Voor de omgevingsdocumenten met vrijetekststructuur geldt hetzelfde, daar voor tekstdeel en divisie/divisietekst. NB: Een gebruiker van plansoftware die uitgaat van het principe één juridische regel per regeltekst merkt niets van deze werkafspraak.

Wijzigen van omgevingsdocumenten

Ieder toepassingsprofiel heeft nu een hoofdstuk dat is gewijd aan het wijzigen van omgevingsdocumenten. In dit hoofdstuk wordt uitgelegd hoe de wijzigingsmethode renvooi werkt. Bij deze methode zie je in het besluit alleen de wijzigingen in het omgevingsdocument die het bestuursorgaan vaststelt, met speciale markeringen voor verwijderde en nieuwe tekst. Ook de alternatieve wijzigingsmethoden Intrekken & vervangen en de verbeterde versie daarvan, Integrale tekstvervanging, worden toegelicht. Bij deze methoden vervang je bij ieder wijzigingsbesluit de hele regeling of regelingversie, de individuele wijzigingen worden niet gemarkeerd. Als je deze methoden gebruikt moet je in het besluit-deel aangeven wat de wijzigingen zijn. Dat is vooral van belang bij besluiten over omgevingsdocumenten waartegen beroep ingesteld kan worden, zoals het omgevingsplan. Daar moet goed duidelijk zijn welke onderdelen door het besluit gewijzigd zijn, om te voorkomen dat iedere keer tegen het hele omgevingsplan beroep ingesteld kan worden, of dat die schijn gewekt zou kunnen worden. Daarom is in de TPOD’s een voorbeeld opgenomen van de manier waarop je het besluit zou kunnen formuleren. Overigens: de wijzigingsmethode Intrekken & vervangen heeft enkele nadelen. Daarom mag deze methode binnenkort niet meer gebruikt worden.

Vooral bij het omgevingsplan zal het voorkomen dat er meerdere wijzigingsprocessen tegelijk lopen. Het is dan ook mogelijk dat de gemeenteraad in één vergadering meerdere wijzigingsbesluiten vaststelt, of dat B&W en raad op dezelfde dag wijzigingen vaststellen. Met de huidige versie van standaard en DSO kan er maar één besluit per dag gepubliceerd worden. In het TPOD is beschreven hoe je hier mee om zou kunnen gaan, en vooral ook hoe je kunt voorkomen dat er een zo ingewikkelde situatie ontstaat dat het niet meer mogelijk is om een goede consolidatie van de besluiten te maken.

Toekennen OW-objecten aan regelingen

Het DSO ‘weet’ nu nog niet welke OW-objecten (activiteiten, gebiedsaanwijzingen, omgevingsnormen et cetera) bij welke regeling horen. Dat gaat in de toekomst anders worden: ieder OW-object hoort dan bij de regeling waarin het object is vastgesteld. Dat maakt het bij voorbeeld mogelijk om bij het intrekken van een regeling automatisch ook alle OW-objecten in te trekken. Het bepalen van welke OW-objecten bij een regeling horen is moeilijker als in een regeling wordt verwezen naar OW-objecten van een andere regeling. Een voorbeeld daarvan is dat in een beheerplan voor een Natura 2000-gebied wordt verwezen naar de gebiedsaanwijzing Natura 2000-gebied die in het aanwijzingsbesluit van dat Natura 2000-gebied is vastgesteld.

In de TPOD’s is vast een waarschuwing voor deze toekomstige wijziging opgenomen, met een aanbeveling over het (terughoudend) verwijzen naar OW-objecten in een andere regeling.

Citeertitel

Een aantal typen omgevingsdocument zal met enige regelmaat gewijzigd worden. Bij het omgevingsplan zal dat zelfs heel frequent kunnen zijn. In de DSO-viewer Regels op de kaart zul je daardoor meerdere, soms zelfs veel versies van het omgevingsdocument tegenkomen: een aantal ontwerpversies naar aanleiding van ontwerp-wijzigingsbesluiten die op dat moment ter inzage liggen, een aantal ontwerpversies die niet meer ter inzage liggen maar nog niet zijn vastgesteld, een aantal vastgestelde versies naar aanleiding van wijzigingsbesluiten die al zijn vastgesteld maar nog niet in werking getreden en de actuele geldende regeling van het omgevingsdocument. Al die versies hebben hetzelfde opschrift. Daardoor wordt het moeilijk om in de DSO-viewer te bepalen welke versie je moet openen als je meer wilt weten over een specifieke ontwerpregeling. Als je nu in Regels op de kaart de versies bekijkt zie je dit beeld:

We willen er voor zorgen dat die versies beter van elkaar te onderscheiden zijn. Daarvoor willen we de citeertitel van het besluit gaan gebruiken. Het overzicht van versies zou er dan zo uit kunnen zien:

Ook de citeertitel van de regeling kan in het DSO goed gebruikt worden, bijvoorbeeld bij het zoeken van omgevingsdocumenten. De citeertitel van besluit en regeling is in de standaard nu nog als optioneel aangemerkt.

De viewer kan er daardoor nog niet betrouwbaar gebruik van maken.

Een eerste stap om te bereiken dat dat wel kan hebben we nu in de TPOD’s gezet. Daarin hebben we namelijk aangekondigd dat de citeertitel in de toekomst bij zowel besluit als regeling een verplicht gegeven gaat worden. Daardoor kunnen plansoftwareleveranciers zich hierop voorbereiden en dit gegeven in de software gaan inbouwen.

Degenen die werken met plansoftware waarin al wel de citeertitel van regeling en/of besluit kan worden opgevoerd bevelen we aan om dat daadwerkelijk te doen. Dat levert een mooie bijdrage aan de goede werking van het DSO.

Procedurebeschrijvingen

In alle TPOD’s die we in april gepubliceerd hebben, is een hoofdstuk opgenomen waarin de wettelijk voorgeschreven procedure die het instrument doorloopt is beschreven. Per stap van die procedure is aangegeven welke ‘producten’ en gegevens aangeleverd moeten worden. Met producten bedoelen we de kennisgeving die voor sommige stappen verplicht is, het (ontwerp)besluit en de mededeling van de uitspraak van de rechter. Bij gegevens moet je denken aan metadata bij besluit, regeling en kennisgeving, en informatie over het verloop van de procedure. De eerste paragrafen van dit hoofdstuk bevatten algemene beschrijvingen van die producten en gegevens, zoals wat de bedoeling ervan is en of het verplicht of optioneel is. In de vierde paragraaf wordt, per procedurestap, heel concreet aangegeven hoe je voor dat instrument de gegevens moet invullen. Wanneer het stelsel een onderdeel nog niet ondersteunt, is aangegeven of er een workaround bestaat en zo ja welke.

Onze helpdesk krijgt met enige regelmaat vragen over dit onderwerp waarvan het antwoord nu eenvoudig te vinden is in dit hoofdstuk. We bevelen dus van harte aan om dit hoofdstuk te lezen!

Specificatie van te gebruiken objecten voorbereidingsbesluit en projectbesluit

In de vorige versies van TPOD voorbereidingsbesluit en TPOD projectbesluit werd voor de bij het annoteren te gebruiken OW-objecten verwezen naar TPOD omgevingsplan en TPOD omgevingsverordening. Daardoor leek het alsof je in de voorbeschermingsregels en de regels waarmee het projectbesluit het omgevingsplan wijzigt, kunt annoteren met alle OW-objecten die voor omgevingsplan en omgevingsverordening beschikbaar zijn. Juridisch gezien is dat niet zo: in voorbeschermingsregels kun je bijvoorbeeld geen instructieregels opnemen en geen omgevingswaarden vaststellen. Daarom is nu in TPOD voorbereidingsbesluit en TPOD projectbesluit zelf aangegeven welke OW-objecten gebruikt mogen worden en wordt niet meer verwezen naar andere TPOD’s.

In de toekomst wordt bij het aanbieden van een besluit ook gevalideerd op het toepassen van de juiste OW-objecten. Dat geldt dan niet alleen voor voorbeschermingsregels en de regels waarmee het projectbesluit het omgevingsplan wijzigt, maar ook voor de andere omgevingsdocument-typen.